نقش حکمرانی داده در مدیریت شهری؛ بررسی چالشها و پیامدها در ساختار شهرداریهای ایران
در عصر دیجیتال، دادهها به یکی از مهمترین منابع قدرت و تصمیمسازی در مدیریت شهری تبدیل شدهاند. شهرداریها بهعنوان نهادهای محوری در اداره امور شهر، نیازمند حاکمیت مؤثر بر دادهها هستند تا بتوانند شفاف، کارآمد و پاسخگو عمل کنند. گزارش اخیر سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) با عنوان «Smart City Data Governance: Challenges and the Way Forward» به بررسی نظاممند چالشها و فرصتهای پیشروی حاکمیت داده در شهرهای هوشمند میپردازد. این گزارش نشان میدهد که کیفیت و بهرهوری پروژههای شهر هوشمند بهشدت وابسته به ساختار حاکمیت دادهای آنهاست و ضعف در این حوزه، پروژهها را از مقیاس آزمایشی فراتر نمیبرد. در این مقاله با تمرکز بر ساختار شهرداریهای ایران، به بررسی چالشهای ضعف در حکمرانی داده و پیامدهای آن بر گسترش فساد، کاهش شفافیت، و ناتوانی شورای شهر در ایفای نقش نظارتی میپردازد. تجارب شهرهایی مانند وین، سئول، آمستردام، نیویورک و توکیو نیز نشان میدهد که موفقیت در پیادهسازی شهر هوشمند نیازمند رویکردی با توجه به انسان(و نه ماشین) و مبتنی بر حکمرانی دادهمحور، مشارکتبخش و منعطف است. در بسیاری از موارد توجه به توسعه عمرانی بدون توجه به نیازهای انسان باعث میشود شرایط سکونت شهری بدتر شود.
شهرهای هوشمند زمانی تحقق مییابند که داده بهعنوان زیرساخت اصلی تصمیمگیری، مدیریت و نظارت در خدمت منافع عمومی قرار گیرد. اما در بسیاری از شهرهای ایران، بهرغم توسعه برخی سامانههای اطلاعاتی، نبود حکمرانی یکپارچه بر دادهها موجب شده است که این ظرفیتها به تحقق اهداف منتهی نشوند. شهرداریها از مهمترین نهادهایی هستند که هم منابع مالی گستردهای در اختیار دارند و هم نقش کلیدی در حوزههایی چون ساختوساز، خدمات عمومی و برنامهریزی شهری ایفا میکنند.
چالشهای شهرداریهای ایران در حوزه حکمرانی داده
نبود یکپارچگی میان سامانههای درونشهرداری
عدم دسترسی یا گزارشگیری شفاف برای شورای شهر
نبود سازوکار برخط برای رصد و مقایسه دادهها
ناشفافبودن گردش دادهها در فرایندهای کلیدی
نبود سیاست دادهباز و شفافیت اطلاعاتی
چالشهای ساختاری و نهادی فراتر از شهرداریها (براساس گزارش OECD)
کمبود منابع مالی برای توسعه زیرساختهای دادهمحور
فقدان مدلهای کسبوکار پایدار
کمبود نیروی انسانی متخصص
نبود استانداردهای تعاملپذیر و چارچوبهای مشترک
پیامدهای فقدان حکمرانی داده بر نظارت شورا و فساد شهری
در شرایط فقدان حکمرانی داده مؤثر:
شوراهای شهر ابزار نظارتی کافی برای بررسی عملکرد شهرداری را ندارند؛
دسترسی نهادهای ناظر به اطلاعات محدود و غیرقابل اعتماد میشود؛
فرآیندهایی مانند واگذاری پروژهها، انتخاب پیمانکار، فروش املاک و پرداخت پاداشها در فضایی غیرشفاف انجام میشوند؛
و شهروندان عملاً از امکان مشارکت و مطالبهگری در امور شهر محروم میمانند.
پیشنهادها برای اصلاح ساختار حکمرانی داده در شهرداریها
تدوین و اجرای سیاست دادهباز شهری (Municipal Open Data Policy)؛
ایجاد مرکز داده یکپارچه شهری برای اتصال سامانههای کلیدی؛
توسعه داشبوردهای شفافیت و دسترسی کامل شورای شهر به سامانهها؛
انتشار عمومی اطلاعات مربوط به منابع انسانی، مناقصات، قراردادها، پروانههای ساخت و فروش املاک؛
و مستندسازی گردش کار اداری و ایجاد امکان ردگیری مراحل تصمیمگیری
متن کامل مقاله
https://www.tabnak.ir/005Tgf
>>Click here to continue<<