وآنکه دانش نباشدش روزی...
در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که زیربنای آموزش و یادگیری بسیار سست شده است. به دلایل بسیار، عموم مردم دوست دارند فقط به اندازه گذران زندگی‌شان یاد بگیرند و گاهی نیز همان اندازه را نیز از خود دریغ می‌کنند.
این روزها بیشتر افراد در دوره‌های آموزش چندماهه شرکت می‌کنند، مهارتی بدست می‌آورند و با کمک آن درآمد زایی می‌کنند. شرایط زمانه به شکلی تغییر کرده است که به جای درس خواندن و دانشگاه رفتن می‌توان با چند کلاس آزاد وارد بازار کار شد. این روال در بیشتر علوم و فنون رخ داده است. بسیاری از موسسه‌ها هم شیوه آموزش خود را تغییر داده‌اند و با طراحی دوره‌های کاربردی کوتاه مدت دانش‌آموزان را روانه بازار کار می‌کنند.
روندی که در زندگی اجتماعی و اقتصادی شکل گرفته است، به فضای دانش نیز سرایت کرده‌است. بسیاری از کسانی که به دنبال تجربه‌ای درونی و آموزه‌های معنوی هستند با شیوه بازاری مواجه می‌شوند. برای کسانی که درکی از عمق این آموزه‌ها ندارند همواره این توقع وجود دارد که چنین علومی نیز در دوره‌های آموزشی چند ماهه آموزش داده شود. بر اساس چنین تقاضایی عده‌ای نیز تصمیم می‌گیرند چنین شیوه‌ای از آموزش را نیز عرضه کنند.
در این آشفته بازار فراموش می‌شود که دانش‌هایی نیز هستند که گاهی برای آموختن آن‌ها یک عمر کافی نیست و عمری دگر بباید بعد از وفات ما را! دانش‌های راستین نیاز به سال‌ها یادگیری دارند. این دانش‌ها به یکباره و در کوتاه مدت قابل انتقال نیستند. از سوی دیگر بسیاری از این دانش‌ها تنها برای استفاده روزمره نیستند بلکه کارشان صفا و صیقل سجنجلِ درون است.
این تضاد هموار وجود دارد که دریافت دانش راستین راه میانبری دارد یا نه. در دو دهه گذشته تقلب بسیاری در دانش معنوی بوجود آمد. از یک سو دانش سطح پایین غربی و از سوی دیگر ارائه نادرست دانش‌های شرقی سبب شد دانش راستین گوشه نشین شود و دانش بدل بدرخشد. بزرگترین بازندگان چنین رخدادی جویندگانی هستند که راه را از چاه نمی‌دانند و همواره سرگردان می‌مانند.
خواجه نصیر یاد آوری می‌کند که «زیبنده است که طالب علم و دانش از هر علمی بهترینش را برگزیند». این جمله یادآور یکی از اصول کیمیاگری هرمس در لوح زمردین است که می‌گوید: «با دقت و صبوری، کم را از بسیار و بهترین را از انبوه برگزین».
توصیه دیگر خواجه این است که «متون درسی ناب و اصیل را برگزیند نه متون غیر اصیل که اساس و پایه ای ندارد». در این روزها می‌بینیم که افراد صدها کتاب و نوشته را دست به دست می‌کنند اما حتی یکی از آن‌ها را کامل مطالعه نمی‌کنند.
همچنین هیچ درکی ندارند که مطالب کدام کتاب مفید و درست است و کدام کتاب نادرست و ناکارآمد. بر همین اساس خواجه توصیه می‌کند که انتخاب علم و انتخاب کتاب حتما باید با توصیه استاد باشد.
انتخاب استاد اما از همه سخت تر است. توصیه می‌شود ابتدا مدتی در مورد استادانی که می‌توانید به آن‌ها مراجعه کنید تحقیق کنید و با شتاب در‌این باره تصمیم نگیرید. او هم چنین می‌گوید هنگامی که استادی را که انتخاب کردید دیگر او را رها نکرده و به استاد دیگر نپردازید. خواجه همچنین توصیه می‌کند که بر کتاب و مکتبی که می‌آموزید استوار باشید و تا آن را به طور کامل نیاموخته‌اید به سراغ چیز دیگری نروید.
شرایط امروز زندگی ما قدم نهادن در راه دانش راستین را برای همه و به آسانی فراهم نمی‌کند. تلاشی دوچندان لازم است تا گام در راه بگذاریم. یافتن استاد درست، کتاب‌های صحیح و معتبر، نقشه گنجی است که نصیب هر کسی نمی‌شود. درستی و راستی نیز در راه دانش بنیه‌ای است که این راه می‌طلبد.
بخشی از سرمقاله ماهنگار شباهنگ ۱۴۰۱
احسان خازنی
>>Click here to continue<<