በተለየ አንድ ነገር የመፍራት መታወክ (specific phobia)

ብዙውን ጊዜ ከትክክለኛው አደጋ ጋር የማይመጣጠን የአንድን ነገር ወይም ሁኔታ በጠንካራ፣ በቋሚ እና ምክንያታዊነት የጎደለው ፍርሃት የሚታወቅ የጭንቀት መታወክ ነው።

ይህ ፍርሃት ከፍተኛ ጭንቀትን ያስነሳል እና ነገሮችን ማራቅ ባህሪያት በማምጣት በዕለት ተዕለት ሕይወት ውስጥ ጣልቃ እየገባ ችግር ይፈጥራል።

ዋና ዋና ባህሪያት እና ምልክቶች፦

- ከባድ ፍርሃት፦ ፍርሃቱ ያልተመጣጠነ ጠንካራ እና ዘላቂ ነው ቢያንስ ለ 6 ወራት ይቆያል።

- ኢ-ምክንያታዊነት እውቅና፦ ግለሰቦች ፍርሃቱ ምክንያታዊ እንዳልሆነ ሊገነዘቡ ቢችሉም አሁንም ሊቆጣጠሩት አይችሉም።

- መራቅ፦ ፎቢያ ያለባቸው ሰዎች የሚፈራውን ነገር ወይም ሁኔታ ለማስወገድ ብዙ ጊዜ ከነገሩ ይርቃሉ።

- የአካል ምልክቶች፦ ለተፈራው ነገር ወይም ሁኔታ በመጋለጥ ሂደት ዉስጥ፣ ወይም ነገሩን ይፈጠራል በሚል ግምት ዉስጥ እንኳን እንደ ድንጋጤ፣ ላብ፣ ፈጣን የልብ ምት እና ማዞር የመሳሰሉ አካላዊ ምልክቶችን ያስነሳል።

- በዕለት ተዕለት ሕይወት ውስጥ ጣልቃ ገብነት፦ ህመሙ በዕለት ተዕለት እንቅስቃሴ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳድራል፣ ይህም ወደ ጭንቀት ወይም በትምህርት ቤት፣ በሥራ ወይም በማህበራዊ እንቅስቃሴዎች ላይ ችግር ያስከትላል።

የተለመዱ የተለየ የፍርሃት ዓይነቶች፡-

- የእንስሳት ፎቢያ፡- እንደ ሸረሪቶች፣ እባቦች፣ ውሾች ወይም አይጦች ያሉ የተወሰኑ እንስሳትን መፍራት።

- የተፈጥሮ አካባቢ ፎቢያ፦ እንደ ከፍታ፣ ውሃ፣ ማዕበል፣ ወይም ጨለማ ያሉ የተፈጥሮ ክስተቶችን መፍራት።

- የመቁሰል ፍርሃት፡- መርፌን፣ ደምን ወይም ጉዳቶችን መፍራት።

- ሁኔታዊ ፍርሃቶች፦ እንደ በረራ፣ የታፈኑ ቦታዎች ወይም የህዝብ ማመላለሻ ያሉ ልዩ ሁኔታዎችን መፍራት።

መንስኤዎች እና የአደጋ ምክንያቶች፡

- የዚህ የጭንቀት መታወክ የቤተሰብ ታሪክ አደጋን ሊጨምር ይችላል።

- አስደንጋጭ ገጠመኞች፡- ልዩ የሆነ አስፈሪ እንደ ዉሃ ዉስጥ መስጠም ያሉ አሰቃቂ ክስተቶች ካጋጠሙ በኋላ ሊዳብሩ ይችላሉ።

- ከሰው በመማር የምንወስደው ባህሪያት ልጆች የወላጆቻቸውን የተጋነነ ፍርሃት ሊኮርጁ ይችላሉ።

- ቁጣ፡- አንዳንድ ግለሰቦች በተፈጥሮ ዓይናፋርነታቸው ወይም በባህሪያቸው ምክንያት ለነዚህ ፍርሃቶች በጣም የተጋለጡ ሊሆኑ ይችላሉ።

ምርመራ እና ሕክምና፡

ምርመራ፦ ምርመራው የሚካሄደው ከመጠን በላይ ፍርሃትን፣ ነገሮችን የመራቅ ባህሪያትን እና ከፍተኛ ጭንቀትን ወይም እክልን ጨምሮ ልዩ ምልክቶች በመኖራቸው ላይ ነው።

ሕክምና፡-

- የተጋላጭነት ሕክምና፡- ቀስ በቀስ ግለሰቦችን ለተፈራው ነገር ወይም ሁኔታ ደህንነቱ በተጠበቀ እና በተቆጣጠረ መንገድ ማጋለጥ።

- የግንዛቤ ባህሪ ሕክምና (CBT)፡- ግለሰቦች ስለተፈራው ነገር ወይም ሁኔታ አሉታዊ አስተሳሰቦችን እና እምነቶችን ለይተው እንዲያውቁ መርዳት።
መድሃኒት፣ በአንዳንድ ሁኔታዎች የጭንቀት ምልክቶችን ለመቆጣጠር የሚረዳ መድሃኒት ሊታዘዝ ይችላል።

ጠቃሚ ማሳሰቢያ፡ የተወሰኑ ፎቢያዎች ሊያዳክሙ ቢችሉም፣ ብዙ ጊዜ በተገቢው መንገድ ሊታከሙ ይችላሉ። የባለሙያ እርዳታ መፈለግ የግለሰቡን ሁኔታ ያሻሽላል።

ለማማከር ይደውሉልን: 0995011035
አጭር ቁጥር: 8187

(Sitota Mental Health Care & Rehabilitation Center)

@melkam_enaseb

Psychology (ሥነ-ልቦና) Zone 🧠

በተለየ አንድ ነገር የመፍራት መታወክ (specific phobia)

ብዙውን ጊዜ ከትክክለኛው አደጋ ጋር የማይመጣጠን የአንድን ነገር ወይም ሁኔታ በጠንካራ፣ በቋሚ እና ምክንያታዊነት የጎደለው ፍርሃት የሚታወቅ የጭንቀት መታወክ ነው።

ይህ ፍርሃት ከፍተኛ ጭንቀትን ያስነሳል እና ነገሮችን ማራቅ ባህሪያት በማምጣት በዕለት ተዕለት ሕይወት ውስጥ ጣልቃ እየገባ ችግር ይፈጥራል።

ዋና ዋና ባህሪያት እና ምልክቶች፦

- ከባድ ፍርሃት፦ ፍርሃቱ ያልተመጣጠነ ጠንካራ እና ዘላቂ ነው ቢያንስ ለ 6 ወራት ይቆያል።

- ኢ-ምክንያታዊነት እውቅና፦ ግለሰቦች ፍርሃቱ ምክንያታዊ እንዳልሆነ ሊገነዘቡ ቢችሉም አሁንም ሊቆጣጠሩት አይችሉም።

- መራቅ፦ ፎቢያ ያለባቸው ሰዎች የሚፈራውን ነገር ወይም ሁኔታ ለማስወገድ ብዙ ጊዜ ከነገሩ ይርቃሉ።

- የአካል ምልክቶች፦ ለተፈራው ነገር ወይም ሁኔታ በመጋለጥ ሂደት ዉስጥ፣ ወይም ነገሩን ይፈጠራል በሚል ግምት ዉስጥ እንኳን እንደ ድንጋጤ፣ ላብ፣ ፈጣን የልብ ምት እና ማዞር የመሳሰሉ አካላዊ ምልክቶችን ያስነሳል።

- በዕለት ተዕለት ሕይወት ውስጥ ጣልቃ ገብነት፦ ህመሙ በዕለት ተዕለት እንቅስቃሴ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳድራል፣ ይህም ወደ ጭንቀት ወይም በትምህርት ቤት፣ በሥራ ወይም በማህበራዊ እንቅስቃሴዎች ላይ ችግር ያስከትላል።

የተለመዱ የተለየ የፍርሃት ዓይነቶች፡-

- የእንስሳት ፎቢያ፡- እንደ ሸረሪቶች፣ እባቦች፣ ውሾች ወይም አይጦች ያሉ የተወሰኑ እንስሳትን መፍራት።

- የተፈጥሮ አካባቢ ፎቢያ፦ እንደ ከፍታ፣ ውሃ፣ ማዕበል፣ ወይም ጨለማ ያሉ የተፈጥሮ ክስተቶችን መፍራት።

- የመቁሰል ፍርሃት፡- መርፌን፣ ደምን ወይም ጉዳቶችን መፍራት።

- ሁኔታዊ ፍርሃቶች፦ እንደ በረራ፣ የታፈኑ ቦታዎች ወይም የህዝብ ማመላለሻ ያሉ ልዩ ሁኔታዎችን መፍራት።

መንስኤዎች እና የአደጋ ምክንያቶች፡

- የዚህ የጭንቀት መታወክ የቤተሰብ ታሪክ አደጋን ሊጨምር ይችላል።

- አስደንጋጭ ገጠመኞች፡- ልዩ የሆነ አስፈሪ እንደ ዉሃ ዉስጥ መስጠም ያሉ አሰቃቂ ክስተቶች ካጋጠሙ በኋላ ሊዳብሩ ይችላሉ።

- ከሰው በመማር የምንወስደው ባህሪያት ልጆች የወላጆቻቸውን የተጋነነ ፍርሃት ሊኮርጁ ይችላሉ።

- ቁጣ፡- አንዳንድ ግለሰቦች በተፈጥሮ ዓይናፋርነታቸው ወይም በባህሪያቸው ምክንያት ለነዚህ ፍርሃቶች በጣም የተጋለጡ ሊሆኑ ይችላሉ።

ምርመራ እና ሕክምና፡

ምርመራ፦ ምርመራው የሚካሄደው ከመጠን በላይ ፍርሃትን፣ ነገሮችን የመራቅ ባህሪያትን እና ከፍተኛ ጭንቀትን ወይም እክልን ጨምሮ ልዩ ምልክቶች በመኖራቸው ላይ ነው።

ሕክምና፡-

- የተጋላጭነት ሕክምና፡- ቀስ በቀስ ግለሰቦችን ለተፈራው ነገር ወይም ሁኔታ ደህንነቱ በተጠበቀ እና በተቆጣጠረ መንገድ ማጋለጥ።

- የግንዛቤ ባህሪ ሕክምና (CBT)፡- ግለሰቦች ስለተፈራው ነገር ወይም ሁኔታ አሉታዊ አስተሳሰቦችን እና እምነቶችን ለይተው እንዲያውቁ መርዳት።
መድሃኒት፣ በአንዳንድ ሁኔታዎች የጭንቀት ምልክቶችን ለመቆጣጠር የሚረዳ መድሃኒት ሊታዘዝ ይችላል።

ጠቃሚ ማሳሰቢያ፡ የተወሰኑ ፎቢያዎች ሊያዳክሙ ቢችሉም፣ ብዙ ጊዜ በተገቢው መንገድ ሊታከሙ ይችላሉ። የባለሙያ እርዳታ መፈለግ የግለሰቡን ሁኔታ ያሻሽላል።

ለማማከር ይደውሉልን: 0995011035
አጭር ቁጥር: 8187

(Sitota Mental Health Care & Rehabilitation Center)

@melkam_enaseb

hottg.com/melkam_enaseb/1459

3.3K viewsMay 1 at 14:04