برخی، تحولات اخیر در منطقه را عمدتا تلاش دو رقیب دیرینه بویژه ایران، برای تثبیت قدرت بازدارندگی خود می دانند و اگر این مبنا درست باشه، اکنون پرسش اینه که بعد از واکنش پهپادی و موشکی ایران به حمله اسرائیلی ها و پاسخ مجدد اسرائیلی ها، اکنون می توان به پایان این تنش و عدم شروع جنگی تمام عیار امیدوار بود؟ یا این موضوع دلالتی بر لزوم با تعریف راهبرد و تاکتیک های بازدارندگی در کشور و مثلا حرکت به سمت تبدیل شدن به قدرت هسته ای ست؟
قدرت نظامی دو بعد سخت و نرم داره که بعد سخت آن برای میدان نبرد و جنگیدن و بعد نرم آن برای بازدارندگی و نجنگیدن است.
بر مبنای رویکرد رئالیسم، بازدارندگی نوعی راهبرد نرم برای حفط وضع موجود و دستیابی به سازش است و با توجه به اینکه قدرت نرم در سه سطح راهبردی، میانی و تاکتیکی قابل بررسی است، سطح تاکتیکی رویارویی قدرت نرم، به نیروهای مسلح مرتبطه که برغم توسل به جنگ و تهدید، طرف مقابل را با توجه به برخی قابلیت ها از کنشی یا عملی باز دارد.
بقول هنری کسینجر، بازدارندگی بیش از هر چیزی به ملاک های روانی وابسته ست و بهمین دلیله که گفته میشه موفقیت بازدارندگی به آگاهی کامل از محاسبات طرف مقابل بستگی دارد.
از طرفی، بر اساس آنچه که سالهاست از صحنه سیاست خارجی و راهبرد دفاعی امنیتی کشور می دانیم، هدف از تقویت توان موشکی کشور، هدف سخت قدرت یعنی تهاجم و جنگ نبوده بلکه هدف، تقویت عناصر نرم قدرت از جمله بازدارندگی و چانه زنی بین المللی بوده است. از طرفی دیگر، حمله اسرائیل به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در سوریه، برای نخستین بار، این قدرت بازدارندگی را زیر سوال برد و بهمین دلیل حمله موشکی ایران به خاک اسرائیل عملیاتی شد ولی بشکلی کنترل شده و هماهنگ در چارچوب همین تعریفی که از قدرت بازدارندگی وجود دارد ولی با حمله شب گذشته اسرائیلی ها به پایگاه موشکی ارتش در اصفهان، آنهم علیرغم تهدیدهای شدید از جانب مقامات دولتی و نظامی کشور مبنی بر واکنش سریع و چند برابری به هر گونه واکنش اسرائیلی ها به این حملات، از هر منظر که به موضوع بازدارندگی نگاه کنیم(بازدارندگی بعنوان یک راهبرد یا بازدارندگی بعنوان یک وضعیت)، قدرت نرم و نه سختِ توان موشکی ما اکنون بنظر تحت آزمایش قرار گرفته.
در حالی که امروز شاهد حمله مستقیم و بی پروای دو طرف به خاک هم هستیم هر چند فعلا در این مرحله، حملات کاملا کنترل شده بوده ولی برخی اخبار حکایت از تصمیم طرف مقابل برای ادامه حملاتی شبیه حملات دیشب دارد و نکته اصلی همین جاست. چرا که در حالی که ترس از اقدامی غ عقلانی، میتونه بازدارندگی را تقویت کنه ولی عقلانیت بیش از حد نیز میتونه به جنگ ناخواسته منجر بشه و این هنگامی ست که یکی از طرفین، با اعتقاد راسخ به اینکه طرف مقابل مجبور به عقب نشینی ست، اقدامات یا بحران هایی را شروع کند و تصمیمش بر این باشه که قاطعانه ایستادگی کنه و پاسخ محکم و سخت بده در حالی که محاسبه طرف مقابل این باشه که میتونه به آخرین حرکت بی خطر خود دست بزنه چرا که طرف دیگر را به حد کافی برای تصمیم به عقب نشینی، عاقل می پندارد. این شرایطی ست که میتونه تنش را توسعه بده و خطرناک تر کنه.
و اما نکته مهم تر اینکه برخی در کشور، طرفدار تبدیل شدن به قدرت هسته ای، بعنوان ابزار اصلی جنگ نرم یا همان بازدارندگی بوده و هستند و پس از تحولات روزهای اخیر، صدای این نگاه داره بلندتر میشه و اخیرا نیز یکی از مقام های نظامی کشور گفته که در صورت تهدید اسرائیل به حمله به مراکز هسته ای کشور، تجدیدنظر در سیاست ها و ملاحظات هسته ای قابل تصور است. قاعدتا آن اظهارنظر اسرائیلی ها و این اظهارنظر در داخل کشور فعلا در چارچوب همان راهبرد بازدارندگی قابل تفسیره ولی نباید فراموش کرد که همین تغییر موضع بازدارندگی نظامی از قدرت موشکی به قدرت هسته ای ممکنه کلا موجب تغییر زمین بازی و رفتار بسیاری از بازیگران از جمله آمریکا و چین بشه که شاید طرف اسرائیلی نیز دنبال همین باشد.
>>Click here to continue<<