«مفسد فی‌الارض کیست؟»

🖍بهروز مرادی

"فساد" از نظر قرآن یعنی تباه‌کردنِ خوبی و خراب‌کردن چیزهای سالم و سازنده.
این عبرت در قرآن در نقطه‌ی مقابل اصلاح قرار داده شده است. (بقره:١١)

در قرآن مسئله‌ی فساد در ٧ حوزه مورد توجه قرار گرفته است:

١. حوزه‌ی قضایی:
طبق دیدگاه قرآن؛ اگر کسی فردی بی‌گناه را به قتل برساند، موجب فساد گردیده، چراکه عمر و جان او را تباه و ویران و نابود ساخته است. (ر.ش.به: مائده:٣٢).

٢. حوزه‌ی نظامی:
اگر کسی یا کسانی به جنگ با خدا و رسولش آمده باشند، در صدد تلاش برای فسادکاری‌اند، چراکه با تهاجم به خدا و رسولش قصد نابودی سامان نیک الهی را کرده‌اند. (مائده:٣٣). از آنجا که حضرت رسول‌ص در قید حیات نمی‌باشند و کسی یا نظامی نمی‌تواند خود را خدا و رسولش بنامد، این آیه با درگذشت حضرت رسول‌ص نسخ گردیده است.

٣. حوزه‌ی اقتصادی:
قرآن عملکرد نادرستکارانه‌ی اقتصادی و مالی و کسب‌و‌کاری را مصداق فساد نامیده است. گرانفروشی، کم‌فروشی و ناراستی و ناپاکی در رفتار اقتصادی، ازجمله‌ی فسادکاری‌اند، چراکه حق‌الناس را تباه و حق را از نظر بنیادین ویران می‌سازند.

۴. حوزه‌ی امنیت اجتماعی:
در کمینِ مردم نشستن و مردم را تهدیدکردن به‌گونه‌ای که امنیت آنها مختل شود و دچار رعب گردند، طبق سوره‌ی اعراف، آیه‌ی ٨۶ از مصادیق فساد فی‌الارض است.

۵. حوزه‌ی اعتقادی:
از نظر قرآن؛ افراط‌گرایان بر روی زمین فساد می‌کنند، چراکه اعتدال و ملاطفت و لطافت و آزادی را تباه و ویران می‌کنند (شعراء:٢-١۵٠).

۶. حوزه‌ی سیاسی:
از نظر قرآن؛ کسانی هستند که چون به مقامی برسند، می‌کوشند تا در زمین فساد کنند و حکومتی برپا می‌کنند که تولید و نسل بشر را تباه می‌سازند (بقره:٢٠۵). وجود آنان موجب تباه‌کردنِ تولید و کاهش جمعیت و ویرانی ملک و خرابی سامان‌های نیک می‌شود.

👈 چون به آنان گفته می‌شود که در زمین فساد نکنید، می‌گویند ما خود اصلاح‌گریم! (بقره:١١).

👈 بسیاری از حاکمان چون فاتحانه به سرزمینی درآیند، آن را به فساد و تباهی می‌کشند و شایستگان آنجا را خوار می‌سازند. (نمل:٣۴).

👈 فرعون در زمین برتری‌جویی می‌کرد و مردم را فرقه‌فرقه می‌ساخت. پسرانشان را سر می‌برید و مادران را بی‌پسر می‌گذاشت. او از فسادکاران بود.
حکومت او، نظام مستضعف‌سازی بود. اما هدف نهایی خداوند این است که این ضعیف‌شدگان بر سرنوشت خویش حاکم شوند(قصص:۴ و ۵).

👈 برخی امید آن دارند که اگر در مسندی قرار گرفتند، در زمین فسادکاری‌ِ کنند. (محمد:٢٢). اینان همان کسانی هستند که با برنامه‌ی از پیش طراحی شده به میدان سیاست وارد می‌شوند تا به اختلاس و ارتشاء و فساد بپردازند.

٧. حوزه‌ی رفتار جمعی:
برخی از مردم با دست خود فساد می‌کنند و خشکی و دریا را تباه و ویران می‌سازند. آنان نیز در تخریب زندگی با حکومت‌های فاسد همدست‌اند و در فساد عمومی مشارکت دارند. (روم:۴١).

✅ قرآن از فضیلت‌پیشه‌گان می‌خواهد تا نسبت به فساد بی‌تفاوت نباشند و ستمکارانِ خوشگذران را از فساد پرهیز بدهند (هود:١١۶) و از آزادگان می‌خواهد که نسبت به فساد ظالمان بی‌تفاوتی پیشه نکنند و برای آزادی به‌ضعف‌کشیده‌شدگان مبارزه کنند. (نساء:٧۵).

در اینصورت هرگونه نقد نسبت به فساد و اقدام برای اصلاح وضع موجود و رفع ظلم و فساد از جامعه، عملی است قرآن‌پسند.

👈 آنچه که در قرآن عیان است، این نکته‌ی مهم است که در این کتاب، اعمال شخصی همچون پوشش اختیاری زنان و خوانندگی از مصادیق فساد شمرده نشده است، بلکه بویژه مصادیق جمعی و سیاسی و اقتصادی فساد مورد توجه قرار گرفته است.

١٠ اردیبهشت ١۴٠٣

🌿@drBehrouzMoradi

بازسازی گفتمان دینی

«مفسد فی‌الارض کیست؟»

🖍بهروز مرادی

"فساد" از نظر قرآن یعنی تباه‌کردنِ خوبی و خراب‌کردن چیزهای سالم و سازنده.
این عبرت در قرآن در نقطه‌ی مقابل اصلاح قرار داده شده است. (بقره:١١)

در قرآن مسئله‌ی فساد در ٧ حوزه مورد توجه قرار گرفته است:

١. حوزه‌ی قضایی:
طبق دیدگاه قرآن؛ اگر کسی فردی بی‌گناه را به قتل برساند، موجب فساد گردیده، چراکه عمر و جان او را تباه و ویران و نابود ساخته است. (ر.ش.به: مائده:٣٢).

٢. حوزه‌ی نظامی:
اگر کسی یا کسانی به جنگ با خدا و رسولش آمده باشند، در صدد تلاش برای فسادکاری‌اند، چراکه با تهاجم به خدا و رسولش قصد نابودی سامان نیک الهی را کرده‌اند. (مائده:٣٣). از آنجا که حضرت رسول‌ص در قید حیات نمی‌باشند و کسی یا نظامی نمی‌تواند خود را خدا و رسولش بنامد، این آیه با درگذشت حضرت رسول‌ص نسخ گردیده است.

٣. حوزه‌ی اقتصادی:
قرآن عملکرد نادرستکارانه‌ی اقتصادی و مالی و کسب‌و‌کاری را مصداق فساد نامیده است. گرانفروشی، کم‌فروشی و ناراستی و ناپاکی در رفتار اقتصادی، ازجمله‌ی فسادکاری‌اند، چراکه حق‌الناس را تباه و حق را از نظر بنیادین ویران می‌سازند.

۴. حوزه‌ی امنیت اجتماعی:
در کمینِ مردم نشستن و مردم را تهدیدکردن به‌گونه‌ای که امنیت آنها مختل شود و دچار رعب گردند، طبق سوره‌ی اعراف، آیه‌ی ٨۶ از مصادیق فساد فی‌الارض است.

۵. حوزه‌ی اعتقادی:
از نظر قرآن؛ افراط‌گرایان بر روی زمین فساد می‌کنند، چراکه اعتدال و ملاطفت و لطافت و آزادی را تباه و ویران می‌کنند (شعراء:٢-١۵٠).

۶. حوزه‌ی سیاسی:
از نظر قرآن؛ کسانی هستند که چون به مقامی برسند، می‌کوشند تا در زمین فساد کنند و حکومتی برپا می‌کنند که تولید و نسل بشر را تباه می‌سازند (بقره:٢٠۵). وجود آنان موجب تباه‌کردنِ تولید و کاهش جمعیت و ویرانی ملک و خرابی سامان‌های نیک می‌شود.

👈 چون به آنان گفته می‌شود که در زمین فساد نکنید، می‌گویند ما خود اصلاح‌گریم! (بقره:١١).

👈 بسیاری از حاکمان چون فاتحانه به سرزمینی درآیند، آن را به فساد و تباهی می‌کشند و شایستگان آنجا را خوار می‌سازند. (نمل:٣۴).

👈 فرعون در زمین برتری‌جویی می‌کرد و مردم را فرقه‌فرقه می‌ساخت. پسرانشان را سر می‌برید و مادران را بی‌پسر می‌گذاشت. او از فسادکاران بود.
حکومت او، نظام مستضعف‌سازی بود. اما هدف نهایی خداوند این است که این ضعیف‌شدگان بر سرنوشت خویش حاکم شوند(قصص:۴ و ۵).

👈 برخی امید آن دارند که اگر در مسندی قرار گرفتند، در زمین فسادکاری‌ِ کنند. (محمد:٢٢). اینان همان کسانی هستند که با برنامه‌ی از پیش طراحی شده به میدان سیاست وارد می‌شوند تا به اختلاس و ارتشاء و فساد بپردازند.

٧. حوزه‌ی رفتار جمعی:
برخی از مردم با دست خود فساد می‌کنند و خشکی و دریا را تباه و ویران می‌سازند. آنان نیز در تخریب زندگی با حکومت‌های فاسد همدست‌اند و در فساد عمومی مشارکت دارند. (روم:۴١).

✅ قرآن از فضیلت‌پیشه‌گان می‌خواهد تا نسبت به فساد بی‌تفاوت نباشند و ستمکارانِ خوشگذران را از فساد پرهیز بدهند (هود:١١۶) و از آزادگان می‌خواهد که نسبت به فساد ظالمان بی‌تفاوتی پیشه نکنند و برای آزادی به‌ضعف‌کشیده‌شدگان مبارزه کنند. (نساء:٧۵).

در اینصورت هرگونه نقد نسبت به فساد و اقدام برای اصلاح وضع موجود و رفع ظلم و فساد از جامعه، عملی است قرآن‌پسند.

👈 آنچه که در قرآن عیان است، این نکته‌ی مهم است که در این کتاب، اعمال شخصی همچون پوشش اختیاری زنان و خوانندگی از مصادیق فساد شمرده نشده است، بلکه بویژه مصادیق جمعی و سیاسی و اقتصادی فساد مورد توجه قرار گرفته است.

١٠ اردیبهشت ١۴٠٣

🌿@drBehrouzMoradi

hottg.com/drBehrouzMoradi/1875

2.3K viewsedited  Apr 29 at 19:46