اجاره و زیست اخلاقی
اگر در خیابان یا حتی کوچه و پس‌کوچه‌های شهر پرسه بزنی، پدیده جدیدی که جلب توجه می‌کند این است که بر دیوار بیرونی، ویترین، شیشه یا کرکره بعضی از مغازه‌ها این نوشته به چشم می‌خورد: این فروشگاه/ کارگاه/ و ... به آدرس جدید منتقل شده است. این وضعیت که روزبه‌روز گسترش بیشتری می‌یابد برای اقتصاد، اشتغال و شبکه‌های روابط متقابل اجتماعی شهر بسیار نگران‌کننده است. علت اصلی آن این است، در دو سال اخیر، گرانی، بیکاری، سرعت تورم، افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است، به تبع آن اجاره واحدهای تجاری هم افسارگسیخته افزایش یافته‌اند.
- در شهر سقز، به دلایلی چند، آثار و پیامدهای منفی رشد روزافزون اجاره‌های واحدهای تجاری، بیشتر از جاهای دیگر، زیست فردی و اجتماعی شهروندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و موجب بروز مشکلات و مسائل اجتماعی می‌شود. برای مثال، در این شهر، سهم صنعت و کشاورزی مدرن و مکانیزه در اقتصاد بسیار اندک است. سالهاست از کلنگ‌زنی یا افتتاح یک طرح صنعتی یا کشاورزی که بتواند تعدادی از خیل عظیم بیکاران را جذب کند، خبری نیست. به همین دلیل، جوانان و بیکاران، برای رهایی از شر و انگ بیکاری، چاره‌ای ندارند جز این که مغازه‌ای را اجاره کنند و در آنجا برای امرار معاش تلاش کنند. بدیهی است، کسب معاش در یک مغازه و در مکانی ویژه و معروف‌شدن یک پیشه و رونق آن، کار ساده‌ای نیست. باید به‌تدریج و در یک بازه زمانی حداقل دو ساله در آن منطقه جایگاه و پایگاه مشخص و شناخته‌شده‌ای داشته باشی تا مشتریان آنجا را بشناسند و برای تأمین نیازهای خویش به آنجا مراجعه کنند. با وضعیتی که اکنون به وجود آمده است، بسیاری از مستأجرین به علت افزایش بی‌رویه اجاره‌بهاها و ناتوانی در پرداخت آن در همان سال اول مجبور به تخلیه مغازه و جست‌وجو در جای دیگری می‌شوند و این دور و تسلسل همچنان ادامه می‌یابد. افرادی که مجبور به تخلیه واحد تجاری می‌شوند تا زمانی که بتوانند مکان دیگری را پیدا کنند، در آنجا مستقر شوند و مشتری‌های جدیدی را جذب کنند، در وضعیت دشواری قرار می‌گیرند و ناخواسته خسارت مادی بر آنها تحمیل می‌شود.
دقیقاً از این روست که در گذشته، مستأجرین دارای حقی به نام حق «کسب و پیشه» بودند (این حق به قانون تبدیل شده بود، اما در چند سال گذشته، این قانون برای اجاره‌های جدید لغو و قانون جدیدی جایگزین آن شد که موجر پس از اتمام مدت اجاره، بلافاصله می‌تواند بدون پرداخت هرگونه هزینه‌ای از تمدید اجاره خودداری کند) و در صورتی که موجر، اجاره را تمدید نمی‌کرد باید حق کسب و پیشه را به مستأجر پرداخت می‌کرد. در دورانی که افسار تورم به امان خدا رها شده است و عزم یا توان جدی و آگاهی کافی برای مهار آن وجود ندارد، حق کسب و پیشه به داد مستأجرین می‌رسد و تداوم شغلی آنها را تضمین می‌کند.
- سقز، دارای پتانسیل‌های مناسبی برای گسترش صنعت گردشگری است. در این زمینه نیز برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری جدی وجود ندارد. کافی است این شهر را با بوکان، مهاباد، بانه و ... مقایسه کنیم. برای نمونه در مهاباد، بازار تاناکورا هر سال توسعه بیشتر می‌یابد و بازارچه‌های جدیدی ساخته می‌شود. در بوکان و در بلوار ساحلی، توریسم غذایی مناسبی ایجاد شده است که صدها نفر در آنجا مشغول به کار شده‌اند و ... .
در سقز اما، همه چیز بلاتکلیف است و بیشتر از هر چیز جوانان جویای کار و خانواده‌هایشان از این بلاتکلیفی در رنجند. ورزش سقز که روزگاری در رشته‌های مختلف در سطح ملی و جهانی، حرف‌های فراوانی برای گفتن داشت، اکنون، در وضعیت بدی قرار دارد و نبود امکانات لازم و کافی، تنگ‌نظری و ... مانع از شکوفایی استعدادها و در عین حال اشتغال شده است. ناگفته پیداست که امروزه، ورزش یک صنعت به‌شمار می‌آید و به شیوههای مختلف، اشتغال ایجاد می‌کند. سقز، علیرغم داشتن پتانسیل‌های بسیار خوب، از این امکان نیز محروم گشته است. با این وضعیت، اگر انتقادی ابراز شود و در شبکه‌های اجتماعی مجازی و واقعی، این وضعیت، مورد نقد قرار گرفته شود، در برخورد با منتقد، مسئولین تردیدی به خود راه نمی‌دهند و به جای حل مسئله به پاک کردن صورت مسئله دل خوش می‌دارند.
- در این شرایط، از نقش مردم و کسانی که واحد تجاری برای اجازه دارند هم نباید غافل بود. اگر چه این استدلال تا حد زیادی درست است که فقط اجاره واحدهای تجاری افزایش نیافته، گرانی همه‌گیر و زندگی را دشوار ساخته است و تمامی کالاها را دربرمی‌گیرد اما صاحبان واحدهای تجاری نیز باید بسته به وضعیت مستأجران و با رعایت انصاف، نسبت به افزایش اجاره‌بها اقدام کنند.
>>Click here to continue<<