درسگفتار (آنلاین و آفلاین)
اندیشهی چپ در ایران؛ مروری تاریخی
بههدایت افشین متین
روزهای یکشنبه ۱۸ تا ۲۰ ( ۴ جلسه)
شروع دوره: ۱۱ خردادماه ۱۴۰۴
هیچ پژوهشی که به مرور تفکر چپ بپردازد نمیتواند صرفا آکادمیک باشد و ابعاد سیاسی و ایدئولوژیک پیدا نکند. اصلا فرض روششناسانه بر این است که تاریخنگاری سیاسی همیشه ابعاد هنجاری و حتی ایدئولوژیک دارد. مورخِ آمریکایی، هیدن وایت تا آنجا پیش میرود که مدعی است مورخْ دیدگاه اخلاقی/هنجاریِ روایتش را انتخاب میکند و مثلا تصمیم میگیرد مارکسیست باشد. بهنظر میرسد اینگونه انتخاب دلبخواه نیست بلکه نوعی فرایند و برآیند تمام تجربیات و مشغلههای ذهنی و آموختههای مورخ است که به نوعی اجتنابناپذیر به پساذهنیت و چارچوب تاریخنوبسیاش جهت میدهد.
در تاریخنگاری اندیشهی چپ در ایران میباید آگاه بود که جریانی را روایت میکنیم که از نظر سیاسی شکست خورده و آنچه اهمیت دارد نوعی مقابله با «فراموشی تاریخی» است. در مکتب فکری مارکسیستی بهخصوص در دیدگاههای ملهم از چپِ نوی جهانی و متأثر از متفکران مکتب فرانکفورت، مارکسیسم اگزیستانسیالیستی سارتر، و یا صاحبنظران مجلهی New Left Review بهخصوص پری اندرسون، شکستهای تاریخی چپ همواره عادی بوده است. در این دیدگاه، انقلاب اکتبر و انقلاب چین علیرغم دستاوردهایشان الگوهای ناموفق سوسیالیسم بودند که برای تحقق آن هیچگونه تضمین و یا جبر تاریخی وجود نداشت. هربرت مارکوزه زمانی گفته بود «تاریخْ شرکتِ بیمه نیست که موفقیت مارکسیستها را تضمین کند.»
در این تاریخنگاری باید توجه داشت که "اندیشهی چپ" در متن فرهنگ و پراکتیس اجتماعی معنی پیدا میکند، بنابراین رد پای آن را در فعالیتهای سیاسی و حزبی، روزنامهنگاری، و آثار آکادمیک، ادبی و هنری باید جست و نه عمدتا در نوشتههای متفکرین بزرگ چپ. همچنین در تعریفمان میباید طیفهای وسیعی از چپ، سیوسیالیستها و کمونیستها، مارکسیستهای مستقل و غیر حزبی، سوسیالیستهای اسلامی، و نیز لیبرالها و ملیگرایان متمایل به چپ را در نظر بگیریم و با توجه به این تعریف است که تنوع و کثرتگرایی چپ آشکار میشود.
در این دوره و در بررسی کارنامهی فکری و عملی چپ، به تجدید نظر در روایتهای آشنا و رایج از تاریخ معاصر ایران خواهیم پرداخت. دراین روایتها غالبا به اشکال مختلف ادعا می شود که چپگرایان با فرهنگ و جامعهی ایرانی بیگانه بودهاند؛ تندروی آنها انقلاب مشروطه را به شکست کشاند؛ چپیها با ملیگرایی مخالفند؛ آنها از عوامل سقوط مصدق بودند؛ چپگرایان کورکورانه با شاه مخالفت میکردند؛ آنها انقلاب را بهراه انداختند و به استقرار جمهوری اسلامی کمک کردند. همچنین با تجدید نظر در این روایتها تلاش خواهیم کرد انتقاداتی بنیادی و اساسی به این کارنامه داشته باشیم و آنرا در تمام پیچیدگیها و تضادهایش مرور و صورتبندی کنیم.
جلسهی نخست: روششناسی و پیشفرضهای تاریخنگاری
جلسهی دوم: از انقلاب مشروطه تا برآمدن رضاشاه
جلسهی سوم: از تشکیل حزب توده تا انقلاب ۵۷
جلسهی چهارم: جمعبندی و پرسش و پاسخ
افشین متین عسگری، استادیار بازنشسته تاریخ و مذهب خاورمیانه در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در لسآنجلس است. او در چند دهه گذشته مقالات متعددی درباره سیاست ایران نگاشته است و همچنین نگارندهی کتاب «دانشجویان ایرانی مخالف شاه» در سال ۲۰۰۲ است. متین عسگری، پیشتر رسالهی دکترایش را دربارهی تاریخ جنبش دانشجویی ایران برای دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس نگاشته بود که بر اساس آن کتابی به رشتهی تحریر درآورد و این کتاب توسط ارسطو آذری تحت عنوان «کنفدراسیون: تاریخ جنبش دانشجویان ایرانی در خارج از کشور ۵۷–۱۳۳۲» به فارسی ترجمه شد. او در حال حاضر کتابی دربارهی تاریخ روابط ایران و آمریکا در دست چاپ دارد و به تاریخنگاری اندیشهی چپ در ایران ادامه میدهد که برخی یافتههای آن در درسگفتار او تحت عنوان «اندیشهی چپ در ایران؛ مروری تاریخی» در مدرسهی بیدار عرضه میشود.
لطفا در صورت تمایل به شرکت در این دوره، از طریق یکی از راههای ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.
شمارهی تماس و واتس اپ: ۰۹۳۸۱۳۶۰۶۹۴
۰۲۱-۸۸۸۹۱۸۴۳
سایت: www.bidar.school
ایمیل: [email protected]
تلگرام: hottg.com/bidarschool
اینستاگرام: bidar.school
کانال یوتیوب:Bidar School
آدرس: مدرسهی بیدار، خیابان نجات الهی، کوچهی نوید، پلاک ۴، طبقهی همکف شرقی
@bidarschool
@bidarcourses
>>Click here to continue<<