सर ऑलिव्हर लॉज यांनी पूर्वी केलेल्या कार्यावर आधारलेल्या या एकस्वामुळे अनेक प्रेषण स्थानकांना एकमेकांत व्यत्यय न येता निरनिराळ्या तरंगलांब्यांवर कार्य करणे शक्य होऊ लागले.
काही प्रख्यात गणितज्ञांनी असे मत व्यक्त केले होते की, पृथ्वीच्या वक्रतेमुळे विद्युत् तरंगांद्वारे १५०–३०० किमी. इतक्या अंतराच्या मर्यादेपर्यतच संदेशवहन व्यवहार्य होऊ शकेल. तथापि मार्कोनी यांनी डिसेंबर १९०१ मध्ये कॉर्नवॉल (इंग्लंड) मधील पॉल्ड्यू यथील स्थानकापासून प्रषित झालेले संदेश अटलांटिक महासागर पार करून न्यू फाउंडलंडनमधील सेंट जॉन्स येथे मिळविण्यात यश प्राप्त केले. ही घटना म्हणजे पुढील ५० वर्षांत झालेल्या रेडिओ संदेशवहन, प्रेषण व मार्गनिर्देशन सेवा यांत झालेल्या प्रचंड विकासाचा प्रारंभ होता आणि मार्कोनी यांनी स्वतःही त्यात महत्वाची कामगिरी बजावली.
मार्कोनी यांनी १९०२–१२ या काळात अनेक नवीन शोधांची एकस्वे मिळविली. १९०२ मध्ये अमेरिकेच्या ‘फिलेडेल्फिया’ या जहाजावरील प्रवासात त्यांना दिवसा १,१०० किमी. अंतरावरील व रात्री ३,२०० किमी. अंतरावरील संदेश मिळविण्यात यश आले. अशा प्रकारे काही रेडिओ तरंग वातावरणाच्या वरच्या थरापासून परावर्तित होतात आणि काही वेळा दिवसापेक्षा रात्रीची परिस्थिती रेडिओ प्रेषणाला अनुकूल असते, याचा त्यानी प्रथमच शोध लावला. (दिनप्रकाश परिणाम). याचे कारण म्हणजे दिवसा सूर्यप्रकाशाच्या प्रभावामुळे वातावरणाचा खालचा थर आयनीभूत (विद्युत् भारित अणु-रेणूंनी बनलेला) झाल्याने तो विद्युत् संवाहक होऊन तरंगांच्या ऊर्ध्वगामी प्रवासाला मर्यादा पडते. त्याच वर्षी त्यांनी आपल्या चुंबकीय शोधकाचे (अभिज्ञातकाचे) एकस्व मिळविले व पुढे अनेक वर्षे हा शोधक प्रमाणभूत बिनतारी ग्राही म्हणून वापरात होता. त्यानंतरच्या तीन वर्षांत त्यांनी क्षैतिज (क्षितिजसमांतर) आकाशक विकसित केला व त्याचे १९०५ मध्ये एकस्वही मिळविले. या दोन प्रयुक्तींमुळे रेडिओ संदेशवहनात फार मोठी सुधारणा झाली. डिसेंबर १९०२ मध्ये प्रथम नोव्हास्कोशातील ग्लेस वे व नंतर मॅसॅचूसेट्‍समधील केप कॉड येथील स्थानकांमधून पॉल्ड्यू येथे पहिले संपूर्ण संदेश पाठविण्यात त्यांना यश लाभले. या चाचण्यांमुळे इटलीतील बारी व माँटनीग्रोतील अँव्हिदारी यांच्या दरम्यान पहिली कमी पल्ल्यांची सार्वजनिक बिनतारी तारायंत्र सेवा स्थापन झाली आणि १९०७ मध्ये ग्लेस वे व आयर्लंडमधील क्लिफडन यांच्या दरम्यान अटलांटिकपार व्यापारी सेवा सुरू करण्यात आली. १९१२ मध्ये त्यांनी अखंडितपणे तरंग निर्माण करणाऱ्या ‘समयोचित-ठिणगी’ प्रणालीचे महत्त्वाचे एकस्व मिळविले. १९१० मध्ये ८,००० मी. तरंगलांबीचा उपयोग करून त्यांनी क्लिफ्‌डेन येथून ९,६०० किमी. अंतरावरील ब्वेनस एअरीज (अर्जेंटिना) येथे संदेश मिळविले. दोन वर्षानंतर मार्कोनी यांनी आणखी नव्या क्लृप्त्यांचा उपयोग करून प्रेषण व ग्रहण यांत इतकी सुधारणा केली की, महत्त्वाची लांब पल्ल्याची स्थानके प्रस्थापित करणे शक्य झाले. या वाढलेल्या कार्यक्षमतेमुळे सप्टेंबर १९१८ मध्ये इंग्लंडहून ऑस्ट्रेलियाला पहिला रेडिओ संदेश पाठविणे मार्कोनी यांना शक्य झाले.
पहिल्या महायुद्धात १९१४ मध्ये त्यांनी इटालियन भूसेनेत लेफ्टनंट म्हणून प्रवेश केला, पुढे त्यांना कॅप्टन म्हणून बढती मिळाली आणि १९१६ मध्ये कमांडर म्हणून नाविक दलात त्यांची बदली झाली. १९१७ मध्ये अमेरिकेस गेलेल्या इटालियन शिष्टमंडळाचे ते सदस्य होते. १९१९ मध्ये पॅरिस येथील शांतता परिषदेसाठी इटलीचे पूर्णाधिकरी प्रतिनिधी म्हणून त्यांची नेमणूक झाली होती. युद्धकाळातही त्यांनी आपले प्रयोगकार्य चालू ठेवले होते. आकाशकाभोवती परावर्तक वापरून अधिक लहान तरंगाचा उपयोग केल्यास प्रेषित संदेश शत्रूने मध्ये अडविण्याचा संभव कमी होऊन संदेशाच्या शक्तीतही वाढ होते, असे १९१६ मध्ये त्यांना दिसून आले. इटलीमध्ये याच्या चाचण्या घेतल्यानंतर मार्कोनी यांनी ब्रिटनमध्ये आपले कार्य पुढे चालू ठेवले. १५ मी. तरंगलांबीवर ३२ ते १६० किमी. पल्ल्यातील संदेश मिळविले. १९२३ मध्ये त्यांनी ‘इलेक्ट्रा’ या आपल्या खास सामग्री बसविलेल्या नौकेवर संदेश मिळाले आणि ते वेल्समधील कर्नरव्हन येथील शेकडोपट मोठी तरंगलांबी वापरणाऱ्या व १०० पट शक्तिमान असलेल्या प्रेषकापासून मिळणाऱ्या संदेशांपेक्षा खूपच जोरदार होते. अशा प्रकारे लघुतरंग बिनतारी संदेशवहणाच्या विकासाला प्रारंभ झाला आणि इष्ट दिशेत उर्जा केंद्रित करणाऱ्या शलाका आकाशक प्रणालीसही लघुतरंग संदेशवहन पद्धती बहुतेक सर्व आधुनिक लांब पल्ल्याच्या रेडिओ संदेशवहनाला आधारभूत ठरली आहे. १९२४ मध्ये मार्कोनी कंपनीला इंग्लंड व ब्रिटिश राष्ट्रकुलातील देश यांच्या दरम्यान लघुतरंग संदेशवहन प्रस्थापित करण्याचे काम मिळाले आणि इंग्लंड व कॅनडा यांना जेडणारे पहिले शलाका स्थानक १९२६ मध्ये सूरू झाले.
>>Click here to continue<<