این تأثیر فقط در مورد خط و زبان نبوده است بلکه حتی دین ایرانی مانوی توسط سغدیان در برخی از اقوام ترکی نفوذ کرد به طوری که با همت سغدیان، آیین مانی تحت حمایت یک دولت رسمی یعنی اویغورها قرار گرفت. گرچه آیین مانی از ادیان گوناگون تأثیر گرفته است اما اساسی ترین مفاهیم دین مانی بر مبنای اسطوره های ایرانی استوار است. آیین مانی چنان که خود مانی در کتاب شاهپورگان می گوید مبتنی بر دو اصل بود. این نظام دو بنی برای تبلیغ پیام خود از اصطلاحات زردشتی بهره می‌گرفت که زردشیان با آن مأنوس بودند به طور کلی آیین مانی سرشار از عناصر ایرانی است و اسطوره‌های ایرانی کلیدی‌ترین نقش را در آن ایفا می‌کنند. پیام مانی به انسان‌ها به ویژه بر راستی که وی به گسترش آن فرمان یافته بود تأکید می‌کرد. در پشت سر مفهوم راستی می‌توان نشانه‌ای از آموزه ایرانی اشه، اشمه، اسپنته یافت که تجسم راستی است شمار بزرگی از متن‌های مانوی که امروزه در دست هستند تاریخ شان به دوره فرمانروایی اویغور در نواحی تاریم می‌رسد از این رو، تعجبی ندارد که در زبان‌های گوناگون خانواده زبانی ترکی، عناصر ایرانی فراوانی دیده می‌شود چرا که تأثیر پذیری ترکها از ایرانیان به دوران پیش از اسلام بر می‌گردد. حتی با قدرت گیری دوباره ترکها در دوران پس از اسلام، باز هم تأثیرات فراوانی از ایرانیان پذیرفتند.
منبع : شاهنشاهی ساسانیان اثر تورج دریایی و دین‌های جاده ابریشم اثر ریچارد فولتس و آیین مانوی و زمینه ایرانی آن اثر گئو ویدن‌گرن
>>Click here to continue<<
