🔰 وقتی بانک، معبد مدرنیته شد
ساختمان بانک ملی در خیابان فردوسی، که در زمان رضاخان بنا شد صرفاً یک بنای اداری نبود؛ بیانیه‌ای بود معمارانه از پروژه دولت-ملت‌سازی او.
آجر به آجرش می‌خواست فریاد بزند که «ایران دیگر قجری نیست»
⁉️اما این «ایران جدید» دقیقاً چه هویتی داشت؟
در دوران قاجار، نظام مالی کشور عملاً در دست بانک‌های بیگانه بود:
بانک شاهی انگلستان، بانک استقراضی روسیه، و بانک عثمانی.
دولت قاجار خزانه نداشت؛ «بدهی خارجی» داشت. بانک نداشت؛ «وام اضطراری» داشت.
با آغاز سلطنت پهلوی اول، رضاخان شعار «استقلال اقتصادی» داد و دستور تأسیس بانک ملی ایران را صادر کرد.
در ظاهر، گامی برای استقلال مالی؛ اما در باطن، حلقه‌ای از زنجیره مدرن‌سازیِ تقلیدی.
ساختمان بانک ملی، با آن آرایه‌های باستان‌گرایانه و فرم آرت‌دکوی شبه‌اروپایی، نماد همین دوگانگی بود:
ادعای ملی‌گرایی، با ابزارهای طراحی و اقتصادی وارداتی.
نه بنای یک نهاد صرفاً اقتصادی، بلکه معبدی برای خدای جدید نظم مدرن: پول، سود، حسابداری، و وام.
از دل شمشیر کودتای رضاخانی، بانک هم درآمد از دل بانک، نظام بروکراسی و انسانِ اقتصادیِ مصرف‌گرا متولد شد.
دیگر هدف، نجات جامعه و‌مردمش نبود؛ بلکه تنظیم بودجه، تسویه اقساط، و افزایش بهره‌وری بود.
پس واقعاً رضاخان چرا بانک ساخت؟
برای ملت ایران یا برای ساختن یک ملت رنگ شده با هویت انسان مدرن؟
✅ بانک، ابزار بود؛ اما نه فقط در اقتصاد، بلکه در مهندسی اجتماعی
بانک ملی با معماری پرشکوه مدرنش نهاد «ملی» نبود؛ نهاد «مدرنیته در جامعه ایرانی» بود.
#معماری_معاصر
🔻ایتا و تلگرام🔻
@Maalekalmolk
>>Click here to continue<<
