📌بحران بنزین در ایران
🔹ایران در آستانه بحرانی جدی در حوزه انرژی قرار گرفته است. مصرف روزانه بیش از ۱۳۰ میلیون لیتر بنزین، در حالی که ظرفیت تولید داخلی بین ۱۱۲ تا ۱۱۵ میلیون لیتر است، کشور را وارد مرحله جدیدی از ناترازی سوخت و وابستگی به واردات کرده؛ وابستگی‌ای که نه‌تنها منابع مالی را تحلیل می‌برد بلکه امنیت انرژی و عدالت اجتماعی را نیز تهدید می‌کند.
🔹در شرایطی که قیمت هر لیتر بنزین آزاد حدود ۳۰۰۰ تومان است، هزینه تمام‌شده آن، بدون در نظر گرفتن نفت خام، حدود ۸۰۰۰ تومان برآورد می‌شود. اگر وارداتی باشد، قیمت آن حتی به ۴۰ هزار تومان در هر لیتر می‌رسد. در نتیجه، روزانه بیش از ۲۶۰۰ میلیارد تومان یارانه پنهان به بنزین پرداخت می‌شود، که عمدتاً به جیب اقشار پردرآمد و قاچاقچیان می‌رود، نه مردم نیازمند.
🔹سال ۱۴۰۳، ایران مجبور به واردات بنزین شد. هزینه این واردات حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده و در سال آتی ممکن است به ۱۳۰ هزار میلیارد تومان برسد. در کنار آن، قاچاق روزانه ۱۰ تا ۱۲ میلیون لیتر میعانات نفتی نیز بار مضاعفی بر دوش اقتصاد گذاشته است.
🔹طرح بازتوزیع یارانه بنزین، با هدف اصلاح الگوی مصرف و تخصیص منصفانه یارانه‌ها، مدت‌هاست روی میز سیاست‌گذاران قرار دارد. تجربه پایلوت این طرح در کیش و قشم، گرچه چالش‌هایی داشت، اما نشان داد می‌توان به‌جای تخصیص بنزین به خودرو، آن را به افراد (کد ملی) داد و مصرف را بهتر مدیریت کرد.
🔹به‌عنوان مثال، اختصاص ماهانه ۱۵ تا ۲۰ لیتر بنزین یارانه‌ای به هر فرد، با امکان فروش یا ذخیره در بانک انرژی، می‌تواند عدالت را تقویت کند و قاچاق را کاهش دهد.
🔹تجربه تلخ آبان ۹۸ هنوز در حافظه جمعی مردم زنده است. بنابراین، هرگونه اصلاح قیمتی باید تدریجی، شفاف و همراه با جبران معیشتی برای دهک‌های پایین باشد. کاهش سهمیه از ۱۵۰ به ۱۰۰ لیتر، کاهش مدت ذخیره بنزین، یا واقعی‌سازی مرحله‌ای قیمت‌ها، همگی اقداماتی هستند که باید با اطلاع‌رسانی دقیق و گفت‌وگوی ملی همراه شود.
🔻برای عبور از بحران بنزین، مجموعه‌ای از اقدامات مکمل نیز ضروری است:
🔸توسعه سوخت جایگزین مانند CNG و افزایش ظرفیت آن از ۲۵ به ۴۰ میلیون مترمکعب در روز
🔸اسقاط خودروهای فرسوده و جایگزینی با خودروهای کم‌مصرف و گازسوز
🔸افزایش ظرفیت پالایشی از طریق تکمیل پروژه‌هایی مانند پالایشگاه ستاره خلیج فارس یا ساخت مینی‌ریفاینری‌ها
🔸دیپلماسی انرژی فعال برای کاهش قاچاق و هماهنگی با کشورهای همسایه در قیمت‌گذاری
🔹اگر سیاست‌گذاری فعلی ادامه یابد، ناترازی بنزین به نقطه بحرانی خواهد رسید؛ بحرانی که نه فقط اقتصاد کشور، بلکه سرمایه اجتماعی، محیط‌زیست و موقعیت منطقه‌ای ایران را هم تهدید می‌کند.
🔹اکنون زمان تصمیم‌گیری شجاعانه است. دولت چهاردهم باید با تکیه بر داده، شفافیت، جلب حمایت اجتماعی و اجرای تدریجی اصلاحات، تکلیف مسئله بنزین را یک‌بار برای همیشه روشن کند. اصلاح ساختار یارانه انرژی، می‌تواند ایران را به مسیر پایداری، عدالت و اقتدار در بازار انرژی بازگرداند.
✅ کانال واحد اقتصاد مؤسسه مصاف
@masaf_eco
>>Click here to continue<<
