مدل C4 یک رویکرد بصری و ساختاریافته برای مستندسازی معماری نرمافزار است که به مهندسین نرمافزار کمک میکند تا سیستمهای پیچیده را به شکلی ساده، قابل فهم و استاندارد نمایش دهند. این مدل، که توسط سایمون براون (Simon Brown) معرفی شده، با ارائه چهار سطح دیاگرام، امکان توصیف سیستم را از نمای کلی تا جزئیات فنی فراهم میکند. در این پست، به معرفی این مدل و کاربردهایش برای مهندسین نرمافزار میپردازیم.
مدل C4 چیست؟
عبارت C4 مخفف Context، Container، Component و Code است که هر کدام یک سطح از دیاگرامهای معماری را نشان میدهند. این مدل به جای استفاده از مستندات متنی طولانی یا دیاگرامهای بیش از حد پیچیده، با تمرکز بر سادگی و وضوح، ارتباط بین اعضای تیم و ذینفعان غیرفنی را بهبود میبخشد. هر سطح از دیاگرامها به یک جنبه خاص از سیستم میپردازد و به مهندسین اجازه میدهد معماری را در لایههای مختلف و با عمق مناسب ارائه کنند.
سطحهای مدل C4
🔸دیاگرام Context (زمینه): این دیاگرام بالاترین سطح نمای سیستم است و نشان میدهد که سیستم چگونه با کاربران، ذینفعان و سیستمهای خارجی تعامل دارد. هدف آن ارائه یک تصویر کلی و ساده برای همه، از جمله افراد غیرفنی، است. مثلاً، اگر یک پلتفرم تجارت الکترونیک طراحی میکنید، این دیاگرام کاربران (مشتریان، ادمینها) و سیستمهای خارجی (مثل درگاه پرداخت) را نشان میدهد.
🔸 دیاگرام Container (کانتینر): این سطح به اجزای اصلی تشکیلدهنده سیستم میپردازد، مانند اپلیکیشنهای وب، اپلیکیشنهای موبایل، دیتابیسها یا سرورها. هر "کانتینر" یک واحد اجرایی مستقل است که بخشی از سیستم را پیادهسازی میکند. این دیاگرام تعاملات بین کانتینرها و فناوریهای استفادهشده (مثل REST API یا پیامرسانها) را نشان میدهد. برای مهندسین، این سطح به درک معماری سطح بالا کمک میکند.
🔸 دیاگرام Component (کامپوننت): این دیاگرام به داخل هر کانتینر میرود و کامپوننتهای نرمافزاری داخل آن (مثل ماژولها یا سرویسها) را نمایش میدهد. این سطح برای توسعهدهندگانی که روی پیادهسازی بخشهای خاصی از سیستم کار میکنند، مفید است. مثلاً، در یک اپلیکیشن وب، ممکن است کامپوننتهای مربوط به احراز هویت یا مدیریت سبد خرید را ببینید.
🔸 دیاگرام Code (کد): این سطح اختیاری است و معمولاً به صورت دیاگرامهای UML (مثل دیاگرام کلاس) ارائه میشود. این دیاگرامها ساختار کد و جزئیات پیادهسازی را نشان میدهند. از آنجا که این سطح بسیار فنی است، معمولاً فقط در موارد خاص و برای توسعهدهندگان استفاده میشود.
چرا مدل C4؟
مدل C4 به دلایل متعددی برای مهندسین نرمافزار جذاب است:
🔹 سادگی و وضوح: دیاگرامهای C4 به شکلی طراحی شدهاند که هم برای توسعهدهندگان و هم برای مدیران پروژه یا ذینفعان غیرفنی قابل فهم باشند.
🔹 انعطافپذیری: میتوانید بسته به نیاز پروژه، فقط دیاگرامهای مورد نیاز (مثلاً Context و Container) را تهیه کنید.
🔹 همکاری تیمی: این مدل با استانداردسازی مستندات، همکاری بین تیمهای توزیعشده را آسانتر میکند.
🔹 نگهداری آسان: دیاگرامهای C4 بهروزرسانی سادهای دارند و با ابزارهای مختلفی قابل پیادهسازی هستند.
کاربردها
مدل C4 در پروژههای بزرگ یا تیمهایی که نیاز به مستندسازی مداوم دارند، بسیار کاربردی است. این مدل به خصوص در محیطهای چابک (Agile) که مستندات باید سبک و مؤثر باشند، میدرخشد. همچنین، برای آموزش اعضای جدید تیم یا ارائه معماری به مشتریان، ابزاری قدرتمند است.
جمعبندی
مدل C4 یک ابزار ضروری برای مهندسین نرمافزار است که میخواهند معماری سیستم را به شکلی شفاف و ساختاریافته ارائه کنند. با استفاده از دیاگرامهای Context، Container، Component و (در صورت نیاز) Code، این مدل به شما کمک میکند تا پیچیدگیها را مدیریت کرده و ارتباطات تیمی را بهبود ببخشید. اگر به دنبال راهی برای سادهسازی مستندسازی پروژههایتان هستید، C4 را امتحان کنید!
- انجمن DDD ایران
@DDD_IRAN
>>Click here to continue<<