❤️دیل_گِتَه_تالش❤️
*🤛گیلان کجاست و به چه معناست🤜*
✍رسول علیزاده ماکلوانی
قسمت هفتم
*گیلون یا گیلان به چه معنی است؟*
برای دست یابی به حقیقت مفهوم گیلون به تالشی و گیلان به فارسی و سایر، از چند جهت آنرا مورد بررسی قرار داده تا زودتر و بهتر به نتیجه برسیم.
گیلون یا گیلان با تعریف علامه دهخدا و دکتر معین که معتقد به آن بوده که گیلون یا گیلان از گیل + ان تشکیل گردیده که منظور از "گیل" همان قوم "گیل" و" ان " که پسوند مکان است و نتیجتاً گیلان یعنی مکان قوم گیل. (دهخدا. ج ۴۱ ، ۱۳۶۴: ۶۴۳)
در این‌باره باید گفت که این ایده خود از جهاتی دارای ابهام است. چرا که آنچه که از آورده های تاریخی پیدا است این است که قوم دیلم یا تالش در کوه و گِلان یا گیلها در مجاورت آنان در جلگه ها می‌زیستند، به عبارتی دیگر گیلکی نیز تعریف دیگری از جلگه نشین است . اینک این سوال مطرح است که حالت صحیح این گفته که گیل در جلگه و دیلم یا تالش در کوه کدام است. آیا این دو قوم در یک ولایت یکی در جلگه و آن دیگری در کوه در مجاورت هم می‌زیستند یا در دو ولایت مجزا در مجاورت هم؟ و منظور از جلگه و کوه کدام است؟ *آنچه که صحیح به نظر می‌رسد این است که دو قوم گیل و دیلم یا تالش در دو ولایت مجزا یکی در جلگه و آن دیگر در کوه در مجاورت هم می‌زیستند و منظور از کوه هم رشته کوه البرز و جلگه نیز جلگه های پایان رشته کوه البرز میباشد* و موید این امر آنست که ولایت گیلان امروزی و هم فراتر از آن در زمان اقتدار دیلمیان در کلیت و عام به سرزمینی کوهستانی و به نام ولایت دیلمستان مشهور بوده است و نیز بسیاری از بزرگان از جمله عطاالله تدّین در مقدمه کتاب تاریخ گیلان به تألیف عبدالفتاح فومنی در خصوص جلگه های گیلان چنین نظری دارند: سواحل بحر خزر از تپه های شنی تشکیل شده است. این دریاچه که از بزرگترین دریاچه های دنیاست در قدیم تا کوههای البرزامتدادداشته ودر تخته سنگهای عمودی آن نرم تنان وجود داشتند ولی در حدود منجیل و کوههای درفک این گونه فسیل ها دیده نمی‌شوند . (فومنی ۱۳۵۱: ۱۲)
شکل و تعریف دیگری نیز از کهن واژه‌ی گیلان وجود دارد که به نظر نادیده انگاشته شده است که مهم‌ترین آن عبارت است از: شکل اول؛ گیلون به تالشی یا گیلان به فارسی و سایر ؛ که خود از دو جز گیل+ ون یا ان تشکیل گردیده است:
*الف*) گیل: یعنی، خاک آمیخته با آب و خاشاک گیاهان .
*ب*) ون یا ان؛ ون نشان جمع در زبان تالشی و ان نشان جمع در زبان فارسی و سایر میباشد مانند: بهاران شهر در اصفهان ،دهلران (ده لرها) درایلام، زاهدان (زاهد ها) در سیستان و بلوچستان، شهر پارسیان (پارس ها) در هرمزگان، شهر چالان چولان (چاله چوله ها) در دورود لرستان، شهر باغ بهادران( باغ پهلوانان در اصفهان) و...
با این توضیح گیلان یعنی محل و مکانی که مجموع یا بیشتر خاک آن آمیخته با آب و خاشاک گیاهان است ، جای گلین و گل آلود.
شکل دوم؛ گیلون به تالشی و گیلان به فارسی و سایر، که از دو جزء: گیل یا گاهاً «گی» +لون یا لان تشکیل گردیده است.
*الف*) *گیل یا گاها «گی»؛ یعنی، انباشت و مجموعه ای از خاک آمیخته با آب و خاشاک گیاهان مجازا به نام و عنوان کوه*.
*پ) لون به تالشی یا لان به فارسی و سایر زبانها*:
*به معنی محل قرار، مکان استقرار، جای هست و بودن و*...
مانند : آهک لان، روستایی در بین شهرستان های صومعه سرا ماسال و فومن استان گیلان.
خلیلان؛ روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان شفت استان گیلان .
سقه لون یا صیقلان؛ روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان شفت استان گیلان .
کنه ک لون یا کهنه کلان؛ روستایی از بخش پره سر شهرستان رضوانشهر استان گیلان.
اربالونه: روستایی از توابع دهستان لات گیل بخش اطاقور لنگرود .
ماژلان ، سبلان و...
*با این توضیح گیلان یعنی؛ قسمت پایین دست، پایه ، محل قرار و مکان استقرار کوههای با خاک آمیخته با آب و خاشاک گیاهان، مترادف با جلگه، گرمسیر و قشلاق*
حقیقت معنی گیلان معنی گیلان کدام است؟
منبع : ماهنامه تالش شماره ۱۷۴ خرداد ۱۴۰۲
ادامه دارد....
>>Click here to continue<<