🍁چند واژۀ مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌مناسبت روز محیط‌زیست

🌳پوسال (compost)
پسماندهای آلی تجزیه‌شده و نسبتاً پایدار حاصل فرایند پوسش

🌳 اثر گلخانه‌‏ای (greenhouse effect)
گرم‌شدن هوای کرۀ زمین براثر وجود گروهی از گازهای موسوم به گلخانه‌‏ای که از بازتاب و عبور تشعشعات زمین به فضا جلوگیری می‏‌کند.

🌳 پرانشت (percolation)
حرکت یا جریان آب در داخل خاک یا سنگ

🌳 بازیافت (recycling)
فرایندی که در طی آن مواد مصرف‏شده برای مصرفِ مجدد آماده شود.

🌳 دورریز (refuse)
هرگونه مواد بی‌مصرف دورریختنی

🌳زباله‌گردی (scavenging)
جست‌وجو در میان پسماندها برای یافتن خوراک یا مواد استفاده‌شدنی

🌳 پساب، فاضلاب تصفیه‌شده (treated wastewater)
فاضلابی که یک یا چند فرایند تصفیۀ فیزیکی یا شیمیایی یا زیستی بر ‌روی آن صورت گرفته است تا خطرات بهداشتی آن کاهش یابد.

🌳 خاکچال (landfill)
زمینی برای چال‌کردن ضایعات زباله به‌طوری‌که روی هر لایۀ زباله لایه‌‏ای از خاک قرار دهند.

🌳 آب مجازی (virtual water, virtual-water content)
مقدار آب مصرف‌شده يا آلوده‌شده در زنجيرۀ توليد يک محصول

©️کانال فرهنگستان زبان و ادب فارسی | #واژه‌شناسی

🍁 تیتر ایهام‌دار نیویورک‌پست

این تیتر را در فارسی چطور می‌توان ترجمه کرد؟

©️ New York Post (6 Jun 2025)

#️⃣ #ترجمه #ترجمه‌ناپذیری

این هوش مصنوعی متن‌های انگلیسی را از نظر دستوری و املایی ویرایش می‌کند.

🔗 hottg.com/TextGearsBot

#️⃣ #ویرایش #هوش_مصنوعی

🍁 اختلاف‌نظر بر سر چه بود؟

✍🏻 حسین حسن‌زاده:

چند هفته پیش که ویراست چهاردهم کتاب «درآمدی مختصر بر منطق» (۲۰۲۴) به قلم پاتریک هِرلی را می‌خواندم در آن چند بی‌دقتی یافتم. به مؤلف ایمیل زدم و موضوع را در میان گذاشتم. این اولین بار نبود که به مؤلف ایمیل می‌زدم. چند سال پیش یکی دو اشتباه فاحش در ویراست یازدهم این کتاب (۲۰۱۲) توجهم را به خود جلب کرده بود، که به اطلاع مؤلف رساندم.

باری، بازگردم به اختلاف‌نظر. ماجرا از این قرار است که در صفحه ۲۹۳ ویراست چهاردهم به چنین جمله‌ای برخوردم:

We reason that if I were he, then I would be rich.

به نظرم می‌رسید این جمله ایرادی دارد. یعنی به‌جای he، از him باید استفاده کرد:
We reason that if I were him, then I would be rich.

جالب اینکه یک هوش مصنوعی که پیش‌تر در کانال معرفی کرده بودم نیز با من هم‌نظر بود و جملهٔ مورد نظر را چنین اصلاح کرد:
We reason that if I were he,[him] then I would be rich.

مؤلف کتاب این نکته را نپذیرفت و نوشت:

کاربست ضمیر he درست است، چون فعل to be ناگذر است. پس it is he درست است و it is him نادرست است.

دیدگاه او تعجبم را برانگیخت و مرا واداشت که به مراجع دستوریِ زبان انگلیسی مراجعه کنم. این شد که این مبحث را در سه کتاب دستوریِ مهم پی گرفتم، که می‌توانید در این فرسته ببینید.

هر سه کتاب کاربستِ هر دو صورت (یعنی هم he و هم him) بعد از فعل to be را درست می‌خواند، اما تأکید می‌کرد که صورت him به‌مراتب از رواج و بسامد بیشتری برخوردار است، در حالی‌که صورت he فقط در بافت (خیلی) رسمی به‌کار می‌رود. در ایمیل دیگری این موضوع را به مؤلف یادآوری کردم. این بار پذیرفت، اما بر آن بود که صورت him برای متن‌های دانشگاهی «اوکی» نیست و صورت he بر آن ترجیح دارد.

به نظرم، برای بررسی این موضوع باید به پیکره‌ها مراجعه کرد تا مشخص شود آیا صورت him فقط در گفتار به‌کار می‌رود یا در نوشتار هم به‌کار می‌رود. و اگر در نوشتار به‌کار می‌رود، آیا در متن‌های دانشگاهی هم به‌کار می‌رود؟

📚 Carter, Ronald & McCarthy, Michael. (2006). Cambridge Grammar of English: A Comprehensive Guide. UK: Cambridge.

📚 Biber, Douglas et al. (2021). Grammar of Spoken and Written English. Netherlands: John Benjamins Publishing Company.

📚 Huddleston, Rodney & Pullum, Geoffrey. (2002). The Cambridge Grammar of The English Language. UK: Cambridge.

📚 Hurley, Patrick J. (2024). A Concise Introduction to Logic.14th edition.
USA: Cengage Learning.

#⃣ #زبان_انگلیسی #گرامر #دستور_زبان

🍁 زبان‌پریشی

©️ از ویدوآل (۱۳۹۵/۷/۶) | منبع اصلی ویدیو (۲۰۱۶)

#️⃣ #زبان_و_عصب‌شناسی

🍁 ترجمهٔ اصطلاح and then some‌ به فارسی

✍🏻 حسین حسن‌زاده:

این اصطلاح را فرهنگ کمبریج چنین ترجمه کرده است:
Cambridge Dictionary: and even more

در فارسی می‌توان آن را به «و شاید هم بیشتر»، «و شاید هم خیلی بیشتر» (فرهنگ پویا)، «و حتی بیشتر»، «و شاید فراتر از آن» و معادل‌هایی از این دست ترجمه کرد.

Human beings are meaning-seeking animals. And from this perspective we see the marriage of form and content, or religious function and substance. The religious imagination is a broad field that contains the various methods of religious analysis within it, and then some. (Why We Need Religion / Stephen T. Asma; / Oxford University Press / 2018: 9)
ترجمه: انسان حیوان معناجویی است. و از این منظر، پیوندِ فرم و محتوا، یا اساس و کارکرد دین را شاهد هستیم. تخیل دینی حوزه‌ای است گسترده، که روش‌های مختلف تحلیل دینی و شاید هم فراتر از آن را در چارچوب خود دربردارد.

All empirical theories are testable (they predict something beyond the thing to be explained). But fruitful theories are testable and then some. They not only predict something, they predict something that no one expected. (The Power of Critical Thinking / 5th edition / Lewis Vaughn / Oxford University Press / 2016: 336)
ترجمه: همهٔ نظریه‌های تجربی آزمایش‌پذیرند (یعنی چیزی فراتر از آنچه تبیین می‌کنند را پیش‌بینی می‌کنند). اما نظریه‌های پربار آزمایش‌پذیرند و شاید هم فراتر از آن. یعنی نه تنها چیزی را پیش‌بینی می‌کنند، بلکه چیزی را پیش‌بینی می‌کنند که مورد انتظار نیست.

📚 باطنی، محمدرضا. و دستیاران. (۱۳۸۷). فرهنگ معاصر پویا. ویراست سوم. تهران: فرهنگ معاصر.

#️⃣ #ترجمه #اصطلاحات #idiom

🍁 کانال «نامهٔ فرهنگستان»

چندی است کانالی راه‌اندازی شده است ویژهٔ «بایگانی برخط نشریهٔ نامهٔ فرهنگستان». این امر هم دسترسی را راحت‌تر کرده است و هم ارجاع را.

🔗  hottg.com/nf_apll

🍁 How Social Attitudes and Behavior Are Affected by Figures of Speech

▪️Reasoning by Metaphor

✍🏻 Nyla Branscombe & Robert Baron:

A metaphor is a linguistic device that relates or compares a typically abstract concept to another unrelated concept, by suggesting a similarity between them. Because metaphors can activate different kinds of social knowledge, they can influence how we interpret events (Landau, Meier, & Keefer, 2010). Consider just a few metaphors:

His presentation bombed; everyone affiliated with him tried to run for cover.

They raised the spirits of the audience; they received a warm reception.

Where is our relationship heading? Are we on the right track?

Although you may not have heard any of these specific metaphors before, you can easily understand what is being communicated. In each of these examples, abstract concepts are being used to give a particular meaning to a concrete event. In the first sentence, our knowledge of warfare is being used to structure our understanding of people’s response to a presentation. In the second example, both height and temperature are used to guide our understanding of an audience’s response to a speaker or performer. In the last example, the concept of a journey or travel is being applied to love and relationships.

Can concept and metaphor priming also affect our perceptions of treatment effectiveness for common mental health problems such as depression? In several studies, Keefer, Landau, Sullivan, and Rothschild (2014) obtained evidence that supports this idea. Depressive mood is often described in terms of the metaphors “feeling down” or “a state of darkness.” After one of these two metaphors was primed, the researchers wanted to find out if an antidepressant drug (“Liftix”), described as “lifting mood,” would be perceived as differentially effective. As expected, the “down” metaphor priming influenced participants to judge this drug treatment as highly effective. But when the “dark” metaphor was primed, this same drug was deemed not likely to be effective. This research suggests that metaphor use in advertisements, or even as cues within product names, have the potential for driving people toward or away from various types of treatments. (Branscombe & Baron, 2023: 66 - 67)

📚 Branscombe, Nyla R. & Baron, Robert A. (2023). Social Psychology. 15th Global edition. USA: Pearson.

🍁 On the adverb “Actually”

✍🏻 Ronald Carter & Michael McCarthy:

Actually can often be used emphatically, especially to refer to something which is in sharp contrast with expectations:

He actually admitted that he enjoyed it.(this was unexpected, not normal behaviour for him)
There actually is a plant that produces what is known as ‘the curry leaf’.
The original connection with Dave was actually more through jazz than through folk music.

Actually often implies a contrast between a desirable and an undesirable situation:

So, here is a practical seminar that actually offers solutions to the challenges women managers face. (implied: in contrast to most other seminars)
Unlike a blender or liquefier, the juicer actually separates the juice from the pulp.

Actually often operates as a discourse marker in spoken language, signalling topic openings, contrasts in topics, specifying within topics, etc.:

[customer (A) at the information desk in a large bookshop enquiring about a technical manual]
A: Could you tell me where your manuals are kept? Actually I’m looking for a Haynes manual.
B: Er what on?
A: It’s on washing machines.
[beginning of a one-to-one student tutorial at a university; A is the student]
A: Where would it be best for me to sit?
B: Um, anywhere there’s a space.
[pause]
A:Well actually there’s a couple of things really really quickly to ask you. One is about the draft of my history of English essay.

When used in questions, actually can often focus on ‘missing’ information which the speaker desires or needs for the purposes of the conversation:

[speakers are already talking about B’s father]
A: What did your dad do actually?
B: Well he was a railway man.
Actually is often used to hedge statements, making them less direct or less threatening:
I think Sandra would win hands down actually.
We had an argument actually, a few weeks ago.

In spoken language actually is frequently used in end position, though it may also occur in front and mid positions:

A: In the afternoon we’ll continue with the tour into the training department and on through into the machine division.
B: I’d be quite interested in that actually.

(Carter & McCarthy, 2006: 29 – 30)

📚 Carter, Ronald & McCarthy, Michael. (2006). Cambridge Grammar of English. UK: Cambridge.

#️⃣ #زبان_انگلیسی #گرامر #دستور_زبان